In Nederland zijn er zorgen over een opkomende muggenplaag, vooral door de warme nazomer en recente regenval. Onderzoekers van Wageningen University & Research melden een significante toename van muggenoverlast sinds half augustus, met een verwachte piek in september door de hoge temperaturen die de ontwikkeling van muggenlarven versnellen.
De meest gevaarlijke mug die in Nederland voorkomt, is de Aziatische tijgermug (Aedes albopictus). Deze mug kan verschillende ernstige ziekten overdragen, zoals dengue, chikungunya en het West-ijlvirus.
Voor bescherming tegen muggen wordt aangeraden om stilstaand water rondom het huis te verwijderen, horren te installeren, en antimuggenspray te gebruiken. Muggen worden aangetrokken door vochtige en warme plekken, dus het is belangrijk om waterbakjes, emmers, en plantenpotten regelmatig te controleren en leeg te maken.
Voor meer informatie en actuele updates over muggenoverlast kun je de Muggenradar van Buienradar raadplegen.
In Nederland zijn er enkele muggen die ziektes kunnen overdragen en als gevaarlijk beschouwd kunnen worden.
Bij alle muggensoorten zijn het alleen de vrouwtjes die ziekten kunnen overdragen omdat zij bloed nodig hebben voor de voortplanting, terwijl mannetjes uitsluitend nectar en plantensappen consumeren. Dit geldt voor alle bekende muggensoorten zonder uitzonderingen.
De belangrijkste in Nederland voorkomende muggen zijn:
Aedes aegypti
De Aedes aegypti, ook wel bekend als de gelekoortsmug, is een belangrijke overdrager van ziektes zoals dengue, chikungunya, Zika, en Gele koorts.
Het herkennen van deze mug kan helpen bij het nemen van preventieve maatregelen.
herkenningskenmerken
Lichaamskleur:
- De mug heeft een zwart lichaam met opvallende witte markeringen op de poten en rug.
Witte Vleugelvormige Schubben:
- Op het dorsale (bovenste) deel van de thorax (borststuk) heeft de mug een herkenbaar patroon van witte schubben dat vaak wordt beschreven als een lier- of vioolvorm.
- Poten:
- De poten zijn zwart met witte banden aan het einde van elk segment.
- Kleine Afmeting:
- De mug is relatief klein, meestal tussen de 4 en 7 millimeter lang.
- Gedragskenmerken:
- Deze muggen zijn meestal overdag actief, met piekactiviteit in de vroege ochtend en laat in de namiddag.
- Ze hebben een voorkeur voor het steken van mensen boven andere dieren en doen dit meestal op de enkels en ellebogen.
Broedplaatsen:
- Aedes aegypti legt eieren in stilstaand water, zoals in bloempotten, watertanks, vazen, oude banden en andere containers die water kunnen vasthouden.
OVERDRACHT ZIEKTEN
Deze muggen zijn vooral bekend vanwege hun rol in de overdracht van verschillende tropische ziektes.
Aedes Albopictus
De Aedes albopictus, ook wel bekend als de Aziatische tijgermug, heeft een aantal karakteristieke kenmerken waarmee hij te herkennen is:
herkenningskenmerken
Uiterlijk:
- Kleuren: De tijgermug is zwart met opvallende witte markeringen op het lichaam en de poten.
- Witte streep: Het meest kenmerkende kenmerk is een enkele witte, longitudinale streep die van de kop naar de rug loopt.Klein: De tijgermug is relatief klein, ongeveer 2 tot 10 millimeter lang.
Grootte:
- Klein: De tijgermug is relatief klein, ongeveer 2 tot 10 millimeter lang.
Gedrag:
- Steken overdag: In tegenstelling tot veel andere muggen, die vooral 's avonds en 's nachts actief zijn, steekt de tijgermug voornamelijk overdag, met piekactiviteit in de vroege ochtend en late namiddag.
- Agressieve steker: De tijgermug staat bekend als een agressieve steker, wat betekent dat hij meerdere keren achter elkaar kan steken.
Broedplaatsen:
- Klein stilstaand water: De tijgermug legt zijn eieren in kleine hoeveelheden stilstaand water, zoals in bloempotten, emmers, vogelbaden en verstopte dakgoten. Zelfs een kleine hoeveelheid water kan al voldoende zijn voor de voortplanting.
Vleugels:
- Witte schubben: De vleugels van de tijgermug hebben een aantal witte schubben, die onder een microscoop zichtbaar zijn.
Deze kenmerken maken de Aedes albopictus herkenbaar en onderscheiden hem van andere muggensoorten.
OVERDRACHT ZIEKTEN
Het is belangrijk om bovenstaande kenmerken te kennen, vooral vanwege het gezondheidsrisico dat deze mug met zich meebrengt, zoals het overbrengen van ziektes als dengue, chikungunya en het Zika-virus
ZIEKTES
Culex pipiens
De Culex pipiens, ook wel bekend als de gewone huissteekmug, heeft verschillende kenmerken die hem herkenbaar maken:
herkenningskenmerken
Uiterlijk:
- Kleuren: De Culex pipiens is meestal lichtbruin tot donkerbruin van kleur.
- Markeringen: Deze mug heeft geen opvallende witte markeringen zoals de Aziatische tijgermug. De schubben op de vleugels en het lichaam zijn meestal bruin of grijs.
- Voelsprieten: De voelsprieten (antennae) van mannetjes zijn pluimachtig, terwijl die van vrouwtjes minder opvallend zijn.
Grootte:
- Klein tot middelgroot: De Culex pipiens is ongeveer 4 tot 7 millimeter lang.
Gedrag:
- Nachtelijk actief: In tegenstelling tot de tijgermug is de Culex pipiens voornamelijk 's avonds en 's nachts actief.
- Geluid: De mug maakt een karakteristiek zoemend geluid wanneer hij in de buurt van mensen vliegt.
Broedplaatsen:
- Stilstaand water: De Culex pipiens legt zijn eieren in stilstaand water, zoals regentonnen, verstopte dakgoten, en andere stilstaande waterreservoirs. Ze prefereren grotere wateroppervlakken in vergelijking met de Aedes albopictus.
Eieren en larven:
- Eipakketjes: De vrouwtjes leggen hun eieren in drijvende clusters of "vlotjes" op het wateroppervlak. Elk eipakketje kan honderden eieren bevatten.
- Larven: De larven hangen vaak ondersteboven aan het wateroppervlak en ademen door een siphon.
Deze kenmerken helpen bij het identificeren van de Culex pipiens en onderscheiden hem van andere muggensoorten. Het is belangrijk om stilstaand water rond het huis te vermijden om te voorkomen dat deze muggen zich voortplanten
Westnijlvirus (West Nile virus)
Het Westnijlvirus wordt voornamelijk overgedragen door de gewone huismug (Culex pipiens). In 2020 werden er in Nederland enkele gevallen van Westnijlvirusinfecties gemeld. Deze muggen komen wijdverspreid voor en kunnen bij voldoende introductie van het virus in de muggenpopulatie ook dit virus overdragen op mensen.
Anopheles muggen
Anopheles is een geslacht uit de familie steekmuggen (Culicidae), de soorten worden ook wel malariamuggen genoemd.
In Nederland komen verschillende soorten Anopheles-muggen, die bekend staan als malariamuggen, voor.
De voornaamste ANOPHELES soorten die in Nederland voorkomen zijn:
- Atroparvus
Uiterlijk: Deze soort heeft bruine vleugels met donkere vlekken en is relatief klein.
Broedplaatsen: Ze broeden voornamelijk in brak water en komen vaak voor in kustgebieden.
Gedrag: Ze zijn zowel binnen als buiten actief en kunnen in koudere maanden in een rustfase gaan.
- Claviger
Uiterlijk: Ze hebben duidelijke vlekken op hun vleugels en een langere siphon dan andere Anopheles-soorten.
Broedplaatsen: Deze muggen geven de voorkeur aan schone wateren zoals die in bossen en moerassen.
Gedrag: Ze zijn minder algemeen dan de andere soorten en hebben een specifieke voorkeur voor koelere en schaduwrijke broedplaatsen.
- Maculipennis
- Plumbeus
ALGEMENE herkenningskenmerken
Muggen van het Anopheles geslacht zijn herkenbaar aan verschillende specifieke kenmerken die hen onderscheiden van andere muggen:
Uiterlijk:
- Kleuren: Anopheles muggen zijn meestal bruin tot zwart van kleur.
- Vleugels: De vleugels hebben vaak vlekken of schubben die een vlekkerig patroon vormen. Onder de microscoop zijn de schubben op de vleugels goed zichtbaar.
- Lichaamshouding: Anopheles muggen houden hun lichaam in een karakteristieke hoek van 45 graden ten opzichte van het oppervlak waarop ze rusten. Dit is een belangrijk visueel kenmerk.
- Antennae: De antennes zijn draadvormig en niet zo pluimachtig als die van mannelijke Culex muggen.
Grootte:
- Middelgroot: Ze zijn meestal tussen de 4 en 10 millimeter lang, afhankelijk van de soort.
Gedrag:
- Steken: Anopheles muggen steken voornamelijk 's avonds en 's nachts, hoewel sommige soorten ook in de schemering actief kunnen zijn.
- Rustplaatsen: Overdag rusten ze vaak binnenshuis op muren, onder meubels, of in donkere, koele plaatsen.
Broedplaatsen:
- Schoon water: Anopheles muggen leggen hun eieren in schoon, stilstaand water zoals vijvers, moerassen, en langzaam stromende rivieren. Ze vermijden vervuild water.
- Eieren: De eieren worden individueel gelegd en drijven op het wateroppervlak door middel van kleine luchtkamers.
Larven:
- Horizontale positie: De larven van Anopheles muggen liggen horizontaal aan het wateroppervlak en hebben geen siphon zoals de larven van Culex en Aedes muggen.
Ziekteoverdracht:
- Malaria: De belangrijkste ziekte die door Anopheles muggen wordt overgedragen is malaria. Dit maakt hen bijzonder belangrijk vanuit een volksgezondheidsperspectief.
Deze kenmerken helpen bij de identificatie van Anopheles muggen en zijn cruciaal voor effectieve monitoring en bestrijding, vooral in gebieden waar malaria voorkomt.
Malaria
Malaria komt vooral voor in tropische en subtropische gebieden van Afrika, Zuid-Azië, Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten, Centraal- en Zuid-Amerika, en Oceanië. Deze gebieden bieden het warme en vochtige klimaat dat gunstig is voor de ontwikkeling van Anopheles-muggen, die de malariaparasiet overbrengen. Vooral in Afrika ten zuiden van de Sahara is malaria endemisch en vormt het een ernstige gezondheidszor .
